Het gebruik van hout in je woning is niet alleen stijlvol maar ook goed voor onze planeet! Klinkt onlogisch? Ook ik dacht dat het kiezen voor een houten vloer niet meer kon, of houten kozijnen ´not done´ waren. De gevolgen van ontbossing zijn bekend. Toch hoef je je niet schuldig te voelen wanneer je kiest voor hout als bouwmateriaal. Hout heeft zelfs de laagste CO2 voetafdruk vergeleken met andere traditionele bouwmaterialen! Er is één grote voorwaarde, en dat is dat het hout duurzaam is. Wanneer je namelijk kiest voor duurzaam gecertificeerd hout, dan houd je de bossen en hun bewoners juist in leven. Hoe dat precies zit én hoe je duurzaam hout herkent, lees je in dit artikel.
Ok. Dus hout gebruiken is een prima plan wanneer het duurzaam is. Maar wat betekent dat nu eigenlijk? Het begrip ´duurzaam hout´ kan 2 verschillende betekenissen hebben:
Duurzaam Hout: Een Lange Levensduur
Duurzaam kan betekenen dat het een lange levensduur heeft. Het duurt dus lang voordat het is versleten en vervangen moet worden. Over het algemeen is hout erg duurzaam, zeker als het goed wordt onderhouden. Het Nederlandse Centrum Hout bedacht een classificatiesysteem voor duurzaam hout op basis van langdurige observaties van het natuurlijke gedrag van verschillende houtsoorten. Deze indeling geeft aan hoe goed hout bestand is tegen natuurlijke invloeden zoals schimmels en insecten.
Duurzaam Hout: Verantwoord Bosbeheer
Maar meestal verwijst ´duurzaam hout´ naar hout dat afkomstig is uit een bos waar met respect met de natuur wordt omgegaan. ´Verantwoord bosbeheer´ is daarom een sleutelbegrip. Bomen worden verspreid gekapt en het bosbeheer zorgt ervoor dat er constante nieuwe aanplant plaatsvindt, waardoor de natuurlijke cyclus van het bos behouden. Om als bosbeheerder je hout als ´Duurzaam´ te bestempelen, moeten zijn voldoen aan strikte criteria:
- Certificering door erkende keurmerken. Deze keurmerken waarborgen dat het hout afkomstig is uit bossen die volgens duurzame principes worden beheerd, met respect voor biodiversiteit en lokale gemeenschappen.
- Duurzaam hout moet afkomstig zijn van houtsoorten die snel hernieuwbaar zijn en gekweekt worden volgens gecontroleerde bosbouwpraktijken.
- Het vermijden van illegale houtkap.
- Transparantie in de toeleveringsketen.
Kortom, duurzaam hout moet niet alleen ecologisch verantwoord zijn, maar ook sociaal en economisch duurzaam.
Het is voor jou en mij als consument natuurlijk niet eenvoudig na te gaan of een bosbeheerder zich aan deze eisen houdt. Maar toch wil je wel zeker weten dat het hout dat je koopt uit een duurzaam bos komt. Precies daarom zijn er keurmerken waardoor je heel makkelijk kunt zien of het om duurzaam hout gaat.
Wereldwijd zijn er 2 internationale keurmerken die duurzaam bosbeheer helder en openbaar maken, namelijk FSC en PEFC. Beide keurmerken hebben hun eigen systeem en zijn goedgekeurd volgens het duurzame inkoopbeleid van de overheid.
Duurzaam beheerd hout is te herkennen aan de logo’s van FSC en PEFC, hoewel deze niet noodzakelijkerwijs fysiek op het hout aanwezig hoeven te zijn; het ‘bewijs’ moet echter wel op de factuur vermeld staan.
Internationale keurmerken: FSC en PEFC
FSC staat voor Forest Stewardship Council. Hout met een FSC-keurmerk geeft aan dat bosbeheerders zich houden aan 10 strikte principes die ecologische, sociale en economische duurzaamheid garanderen. Er zijn 3 verschillende logo´s:
- FSC 100% (al het hout is afkomstig uit FSC-gecertificeerde bossen);
- FSC Recycled (hout of papier is afkomstig van reclaimed of hergebruikt materiaal); en
- FSC Mix (een combinatie van materiaal uit FSC gecertificeerde bossen, FSC Controlled Wood en/of gerecycled materiaal).
PEFC staat voor Programme for the Endorsement of Forest Certification schemes en heeft hetzelfde doel als de FSC. Het grootste verschil tussen de 2 keurmerken is dat PEFC vooral gebruik van het lokale beleid en vereisten terwijl de FSC een zelf vastgestelde standaard heeft waar ondernemers aan moeten voldoen. Je kunt 2 verschillende logo´s tegenkomen van PEFC:
- PEFC gecertificeerd (product bevat min. 70% gecertificeerd materiaal); en
- PEFC gerecycled (meer dan 85% gerecycled).
In 2018 was wereldwijd 20% van de bossen gecertificeerd. In Europa was dit 47%.
Nationale keurmerken
Naast de bovengenoemde wereldwijde keurmerken, zijn er ook Nederlandse keurmerken zoals Keurhout en STIP.
Keurhout-Duurzaam, een initiatief van de Vereniging Van Nederlandse Houtondernemingen (VVNH), wordt beheerd door een onafhankelijk College van Deskundigen. Dit college evalueert niet het hout zelf, maar beoordeelt de certificaten en keurmerken die betrekking hebben op houtproductie. Het keurmerk fungeert als een toegangspoort: enkel labels die voldoende waarborgen bieden dat het hout afkomstig is uit duurzaam beheerde bossen, ontvangen het Keurhout-Duurzaam logo en krijgen toegang tot de Nederlandse markt.
STIP vormt een partnerschap met toegewijde houtverwerkers die zich inzetten voor verantwoordelijkheid. Bedrijven die het STIP-certificaat willen verkrijgen, mogen uitsluitend hout inkopen en verkopen dat afkomstig is uit bosbeheersystemen die zijn goedgekeurd door het Timber Procurement Assessment Committee (TPAC).
Nederland is goed bezig. Ruim 83% van het verkochte hout in Nederland is aantoonbaar duurzaam. Dit betekent dus dat de kans heel groot is dat het hout dat je koopt duurzaam is. Wel zijn we nog grotendeels afhankelijk van de houtimport. Op dit moment komt 82% van het geïmporteerde hout uit Europa en 8% uit Nederland. Daar is dus nog wel wat winst te behalen, want minder transport is natuurlijk nóg beter.
Verantwoord duurzaam hout koop je bij een bedrijf dat onderdeel uitmaakt van gecertificeerde handelsketen. Om gecertificeerd hout van niet-gecertificeerd hout te onderscheiden moeten alle schakels in de keten, zoals de houtzagerij of timmerfabriek, een zogenaamd ´Chain of Custody´ certificaat behalen.
Nederland importeert jaarlijks 4,5 miljoen kuub hout voor de bouw. Hiervan komt 82% uit Europa. Van ons bouwhout komt 8% uit Nederlands bos. Er is meer dan voldoende productiehout in Europa beschikbaar voor de Nederlandse woningbouw.
Omdat we in Nederland veel duurzaam hout importeren vanuit verschillende gebieden, is er ook een heel ruim aanbod aan gecertificeerde houtsoorten. Ik ben in mijn onderzoek nog geen houtsoort tegengekomen dat alleen zonder certificaat te koop is. Dit heb ik bij de FSC nagevraagd en ook zij bevestigden dat. Wil je zelf nakijken of een bepaalde soort duurzaam verkrijgbaar is? Dan geeft de houtdatabase een handig overzicht.
Welk duurzaam hout wordt niet door termieten aangetast?
Ben je op zoek naar een houtsoort dat bestand is tegen termieten en uit een verantwoorde boskap komt? Dan is Jatoba (Hymenaea courbaril L., Hymenaea stilbocarpa Hayne en Hymenaea spec. div.) een optie. Dit loofhout is afkomstig uit tropisch Midden- en Zuid-Amerika en is breed inzetbaar. Niet alleen termieten houden niet van de Jatoba, ook schimmels blijven weg bij dit hout. Het meer bekende hout Teak (Tectona grandis L.f.) scoort ook goed op bestendigheid tegen termieten. Het komt voornamelijk uit Myanmar/Burma, Indonesië (voornamelijk aangeplant op Java), India, Thailand, Indochina, tropisch Afrika (aangeplant) en tropisch Amerika (aangeplant).
Dit zijn slechts enkele voorbeelden. Wil je weten welk ander duurzaam hout niet door termieten wordt aangetast? Dan kun je op de eerder genoemde houtdatabase zoeken op de naam van het hout en dan kijken bij de duurzaamheidsklasse voor schimmels en insecten. Staat daar een 1, dan is het vaak bestand tegen termieten.
Lees ook over andere beestjes die schade aan je hout toebrengen lees je op onze pagina over de houtwormkever.
Het antwoord op deze vraag is simpelweg ja. Volgens de FSC Nederland liggen die meerkosten rond de 10-15%. Maar de kosten voor duurzaam hout weerspiegelen een realistische prijs die zeker niet te hoog is. Verantwoord bosbeheer vereist immers een aanzienlijke investering en de kap levert per hectare nu eenmaal minder op. Eigenlijk is niet gecertificeerd hout gewoon té goedkoop.
Fraude bij keurmerken duurzaam hout
Meestal zie je dus aan het logo op een hout -of papierproduct of het afkomstig is uit duurzame boskap. Maar soms staan de certificaat gegevens alleen op de factuur. Wel of geen logo, het is altijd verstandig je factuur te controleren op deze gegevens. Het bedrijf waar je koopt is verplicht die informatie te verstrekken. Helaas wordt er nog wel eens gesjoemeld met de keurmerken. Vermoed je fraude? Controleer dan eerst via de FSC-database op de naam of certificaatnummer van het bedrijf. Kloppen je vermoedens, meld de fraude dan bij de FSC.
Maak een impact met je aankopen. Kies bewust voor duurzaam hout – ja, het kost misschien iets meer, maar je investeert in de gezondheid van onze bossen, biodiversiteit en een duurzame toekomst!
Dit artikel is tot stand gekomen met inhoudelijke feedback van houtspecialist HomingXL.
