Als we naar het gemiddeld energieverbruik van een huishouden in Nederland kijken, valt op dat de verwarming van ruimte(s) en water veruit het grootste deel van het totale energieverbruik is. Wil je energie besparen? Dan is hier waarschijnlijk een grote slag te maken. Het meest duurzaam is natuurlijk het volledig verwarmen van je huis met (passieve) zonne-energie of een warmtepomp, in combinatie met goede isolatie. Veel oude huizen redden het daar echter niet mee, en moeten bijverwarmd worden. Hieronder vind je een groot aantal verwarmingsmethoden en hun bijbehorende duurzaamheid.
1Verwarmen met hout
Een van de oudste vormen van verwarmen: vuur maken met behulp van hout. In een houtkachel bijvoorbeeld. Helaas komt bij deze verbranding veel fijnstof vrij, wat schadelijk is voor de gezondheid. Dus hoewel je geen fossiele brandstoffen verbruikt met een houtkachel, ben je tóch niet zo duurzaam bezig. Een open haard is, net als de houtkachel, vanuit milieuoogpunt niet de beste methode om je huis te verwarmen. Het stoken van een open haard heeft een bijzonder laag rendement, en ook hier komt fijnstof vrij. Een relatief duurzamer alternatief: de pelletkachel: deze verbrandt kleine stukjes gerecycleerd en samengeperst zaagsel en houtsnippers. Deze kachels zijn bijzonder efficiënt en bieden een goedkope manier om je huis te verwarmen. Tenslotte is er nog de speksteenkachel. Speksteen is een natuursteen die de eigenschap heeft om in korte tijd veel warmte te absorberen. De steen van de speksteenkachel slaat de warmte van een vuur op, en geeft deze opgeslagen warmte vervolgens af gedurende de rest van de dag. Hoewel de pellet- en speksteenkachel een beter rendement hebben dan een houtkachel of open haard, zijn ze vanwege fijnstofuitstoot en impact op het milieu toch niet de meest duurzame verwarmingsmethoden.
2Verwarmen met gas
Gas is de meest voorkomende manier waarop in Nederland huizen worden verwarmd. Meestal gebeurt dit via een Centrale Verwarmingsinstallatie (CV). Radiatoren vullen zich met warm water, en staan gedurende een bepaalde periode deze warmte af. Afgekoeld water wordt aangevuld met nieuw warm water. Het water kan met gas verwarmd worden, of met een warmtepomp. Over de warmtepomp lees je hieronder meer. Gas is niet hernieuwbaar, en daarmee niet milieuvriendelijk. Maar, bij een volledige verbranding levert aardgas beperkt schadelijke stoffen op. Verwarmen met een gaskachel is in sommige gevallen dan ook een goede keuze. Is je ketel ouder dan 12 jaar? In dat geval is het vanuit duurzaamheidsoogpunt een goed idee om deze te vervangen. Bijvoorbeeld door de nieuwste generatie ketels; de HR ketels. Deze ketel benut de warmte uit de waterdamp die vrijkomt bij de verbranding. Hierdoor verbruikt een HR ketel bijna een kwart minder energie stoot minder CO2 en stikstofdioxide uit.
3Verwarmen met elektriciteit
De elektrische verwarming heeft een slechte reputatie wat betreft energieverbruik. Bij een gemiddelde elektrische verwarming wordt slechts 40% van de energie omgezet in warmte, tegenover 107% bij een gemiddelde HR-ketel op gas. Elektrische kachels zijn dan ook geen goede keuze voor hoofdverwarming van je huis. Maar, als (lokale) bijverwarming in bijvoorbeeld je werkkamer kan een elektrische kachel zuinig en duurzaam zijn. Infrarood verwarming is elektrisch, maar maakt gebruik van stralingswarmte in plaats van convectie. Zeker in combinatie met zonne- of windenergie is elektrische infrarood verwarming het meest duurzame bijverwarmingsalternatief. Het grote voordeel is dat je zeer lokaal kunt verwarmen. Bijvoorbeeld in de badkamer, werkkamer maar ook bij de bank in de huiskamer. Door in de buurt te zijn van een infrarood paneel heb je het warm en kun je de thermostaat een paar graden terugzetten.
4Verwarmen met een warmtepomp
Een warmtepomp is een duurzame verwarmingsbron. De warmtepomp haalt warmte van buiten naar binnen via water, de lucht of uit de grond. Met een warmtepomp kan deze energie uit de natuur (aardwarmte) worden gebruikt voor bijvoorbeeld de verwarming van water. Deze bron van warmte is onuitputtelijk en kosteloos beschikbaar: buitenlucht, en grond- of oppervlaktewater zijn immers altijd toegankelijk. Er zijn verschillende types warmtepomp, afhankelijk van jouw situatie kan het rendement ontzettend hoog liggen. Grond- of waterwarmtepompen hebben het hoogste rendement en zijn daarmee de meest duurzame keuze. Maar, deze warmtepompen zijn behoorlijk duur, en installatie is in niet- nieuwbouwsituaties vaak ingewikkeld.
Een toegankelijker type warmtepomp is een lucht-lucht warmtepomp. Deze werkt in principe hetzelfde als een airconditioning: de warmtepomp onttrekt warmte/kou uit de buitenlucht en blaast deze naar binnen. Hoewel het rendement van lucht-lucht warmtepompen lager ligt dan die van reguliere warmtepompen, zijn ze goedkoper en makkelijker te installeren. Een lucht-lucht warmtepomp is daarom een zeer duurzame (aanvullende) warmtebron als je in een ouder huis woont en een relatief nieuwe CV/HR ketel hebt. Nadeel is wel weer dat op deze warmtepompen geen subsidie zit op dit moment.
5Verwarmen met de zon en wind
Een van de manieren om de natuurlijke warmte van de aarde te gebruiken is dus een warmtepomp. Maar vergeet zonne- en windenergie niet! Zo kun je investeren in windenergie door bijvoorbeeld een kleine windmolen voor thuis aan te schaffen.
De zon geeft iets meer mogelijkheden: onder andere zonnepanelen en een zonneboiler. Een zonneboiler gebruikt zonne-energie om het water in je huis te verwarmen. Daardoor bespaar je ongeveer de helft op je energieverbruik. Maar, zonnepanelen in combinatie met een warmtepomp zijn nóg effectiever: met zonnepanelen kun je duurzame energie opwekken, die je vervolgens voor de warmtepomp kunt gebruiken. Zie ook ons artikel waar we een zonneboiler vergelijken met de combinatie van een warmtepomp en zonnepanelen.
6Isoleren
We kunnen het niet vaak genoeg zeggen: isoleren blijft, ongeacht je manier van verwarmen, ontzettend belangrijk. Isoleren kan vrij kostbaar zijn, maar je bespaart er uiteindelijk veel geld en CO2 mee. Isoleren is ook de eerste randvoorwaarde voor andere duurzame maatregelen. Als je van het gas af wilt door middel van een warmtepomp heb je eerst een goed geïsoleerd huis nodig. Je woning is anders niet goed warm te krijgen en te houden. En ook niet onbelangrijk: in een goed geisoleerd huis woon je een stuk fijner. Het blijft langer warm, er is minder tocht, condens en schimmel en minder geluidsoverlast! En isoleren hoeft niet moeilijk of duur te zijn: met tochtstrips en buisisolatie kom je al een heel eind! Raamisolatie wordt gemakkelijk en goedkoper met isolerende gordijnen, en het weglekken van warmte in de buitenmuur voorkom je met radiatorfolie.
7Warmte effectief verspreiden
Vloerverwarming is een zeer comfortabele manier om je huis te verwarmen, en is ook nog eens duurzaam! Vloerverwarming verwarmt je huis namelijk heel gelijkmatig, waardoor je minder gas verbruikt. Maar let op: vloerverwarming kan een forse investering zijn en niet ieder huis is er geschikt voor. Heb je al vloerverwarming? Dan kan het interessant zijn om de pomp van je vloerverwarmingssysteem eens te bekijken. De meeste bestaande vloerverwarmingsverdelers bevatten namelijk nog een ouderwets D-energielabel. Het kan daarom slim zijn om vloerverwarmingspomp te vervangen door een nieuwe duurzamere versie met een A-label.
Een andere manier om energie te besparen is door warmte sneller door de ruimte te verspreiden, met behulp van een radiatorventilator. En wist je dat 80% van de CV’s niet goed genoeg ingesteld is? Daardoor verspil je tot wel 20% gas. Het beter laten instellen van je CV—dit wordt ook wel waterzijdig inregelen genoemd—heeft vooral zin als sommige ruimtes in je huis moeilijk op temperatuur komen, als je het idee hebt dat je verwarming niet optimaal verwarmt of als je een nieuwe CV / warmtepomp aanschaft.
Rendement per verwarmingsbron
Conclusies
Duurzaam verwarmen is dus niet alleen een kwestie van ”de juiste” warmtebron. Ook de mate van isolatie van je woning en de afstemming van de verwarmingselementen aan deze mate van isolatie zijn van groot belang. Daarnaast is de instelling van (de temperatuur van) je CV- of HR-ketel belangrijk. Hoe beter je woning geïsoleerd is, hoe minder warmte ontsnapt.
Waar gaan de rendementsverliezen heen wanneer je elektrisch verwarmd? Die energie kan niet zomaar verdwijnen, toch (wet van behoud van energie)? dus als slechts 40% van de energie wordt omgezet in warmte, waar gaat de rest van de energie dan heen?
Ai, dat is inderdaad een foutje: het rendement van elektrische kachels is altijd 100%. Ik pas dit direct aan. Dank voor je scherpe blik!
De pelletkachel als duurzaam kwalificeren vind ik wel bout: het hangt er sterk van af wat de houtbron is. Het zou beter voor de bosgrond of agrarische grond zijn om organische stof weer in de bodem te stoppen. Ten tweede is aardig wat CO2 in hout opgeslagen wat je nu weer vrij maakt. Dus wat mij betreft: uit de lijst van duurzame oplossingen!
Ik mis in het overzicht het rendement bij infrarood verwarming.
Goed punt, we zijn op dit moment bezig alle pagina’s te herzien en zullen dit toevoegen. Voor nu is er al wel dit artikel over infrarood verwarming.
Helaas geen informatie over IR verwarming
Ik zou het fijn vinden als infrarood warmtepAnelen ook aan de vergelijking worden toegevoegd.
Zijn deze vergelijkbaar met de elektrische panelen?
Prima zoveel mogelijkheden om je huis te verwarmen.
Zoals ook wordt aangegeven is het isoleren van de woning echt belangrijk.
Wat ik zovaak mis bij een goed geïsoleerd huis is het glas.
HR++ heeft slecht een rc waarde van 1. HR+++ (driedubbel) heeft een rc waarde van 2. Ook niet super goed maar je wilt natuurlijk niet in het donker zitten.
Om even een vergelijking te maken;
Volgens het bouwbesluit dienen bij nieuwe woningen de vloer, wanden en dak een rc waarde te hebben van respectievelijk 3.5 4.5 en 6
Rolluiken isolatie goed voor tussen rolluik en raam isolatie 6 aan 10 graden warmer dan buiten de rol Luik. Isoleert extra aan binnen kant met isolatie schuim en overheen gipsplaat of stukadoor het.