Volgens de UNWTO (World Tourism Organization) is het aantal internationale toeristenaankomsten in 2019 tot maar liefst 1,5 miljard gestegen. Terwijl deze toeristische boom aan de ene kant economische groei bevorderde, ging dit vaak ook ten koste van het milieu en lokale gemeenschappen. Na deze explosieve groei is het toerisme met Corona compleet ingezakt.
Nu het toerisme zich aan het herstellen is van de coronapandemie, is het de uitgelezen kans om een nieuwe start te maken en te kiezen voor een duurzamere weg vooruit. Het coronavirus heeft de aandacht gevestigd op het effect van massatoerisme, waardoor veel reizigers zich afvragen waar en hoe ze moeten reizen als ze hun volgende vakantie boeken. En belangrijker. Hoe we deze crisis kunnen gebruiken om ons reisgedrag te verduurzamen. Hoe kunnen we mooie reizen blijven maken zonder schade te berokkenen aan de natuurlijke en culturele omgeving? In dit artikel vind je een paar tips om duurzamer te reizen.
Wat is duurzaam toerisme?
Allereerst is het belangrijk om te weten wat er onder duurzaam reizen wordt verstaan. Het gaat namelijk niet alleen om het minimaliseren van onze ecologische voetafdruk, maar ook om het bereiken van een evenwicht tussen economische groei, menselijk welzijn en de gezondheid van het milieu. Het richt zich op het verminderen van de negatieve effecten van toerisme en op het maximaliseren van de positieve voordelen voor de lokale gemeenschappen, culturen en ecosystemen. De VN-Wereldorganisatie voor Toerisme hanteert de volgende formulering:
“Toerisme dat ten volle rekening houdt met zijn huidige en toekomstige economische, sociale en milieueffecten, en dat de behoeften van de bezoekers, de industrie, het milieu en de gastgemeenschappen aanpakt.”
Door de reisbeperkingen die momenteel nog steeds in veel landen van kracht zijn, hebben veel mensen de voordelen ontdekt van dicht bij huis vakantie vieren. Dit is een positieve ontwikkeling voor duurzaam toerisme. Ook voor de toekomst geldt dat er dicht bij huis fantastische plekken te ontdekken zijn. Probeer eens de lonely planet van Nederland, Duitsland of België te kopen en zie hoeveel er nog te doen is waar je nog nooit van hebt gehoord. Fietsvakanties in combinatie met kamperen kunnen ook heerlijk zijn in Nederland en omgeving.
Veel Europese bestemmingen als Venetië, Barcelona en Parijs kunnen momenteel zonder drommen toeristen worden bezocht. Wie ook in de toekomst de drukte wil vermijden en het massatoerisme niet in de hand wil werken, kan anticyclisch reizen. In het laagseizoen zijn veel bestemmingen niet alleen leger, maar ook goedkoper.
Iedere korte trip met het vliegtuig genereert een enorme hoeveelheid CO2. Als je voor een wat verdere reis kiest kun je dus beter één keer drie weken op vakantie gaan dan drie keer één week. Slow traveling heeft vele voordelen. Je stoot minder CO2 uit, als je langer in één hotel verblijft hoeven je lakens en handdoeken minder vaak gewassen te worden en bovendien heb je meer tijd om jezelf onder te dompelen in de lokale cultuur en de bevolking te leren kennen. Je ervaart een omgeving ook pas echt als je een paar weken er zit. Met het haastige rondreizen nemen mensen de stres van het werk mee naar de vakantiebestemmingen.
De reis van en naar de vakantiebestemming neemt verreweg het grootste deel van de CO2-voetafdruk van een vakantie voor zijn rekening. Als je dicht bij huis blijft kun je vaak per trein reizen in plaats van met het vliegtuig. Als een vlucht onvermijdelijk is, kun je het beste een directe vlucht boeken zonder tussenstops. Dat verkort niet alleen de vliegafstand, maar voorkomt ook dat er extra vaak moet worden opgestegen en geland, waarbij bijzonder veel kerosine wordt verbruikt. Daarnaast bestaat de mogelijkheid om de CO2-uitstoot van een vlucht te compenseren. Let wel dat het compenseren van je vlucht niet betekent dat je meerdere keren per maand kunt vliegen en ze allemaal kunt compenseren. Het beste voor het milieu is om minder te vliegen en dan die vluchten die je wel neemt te compenseren. Ook cruises hebben een enorme CO2-voetafdruk en zijn geen duurzame manier van reizen.
Voor een reis naar een verre bestemming heb je in veel gevallen ook een visum nodig. Dit visum is tegenwoordig meestal geheel online aan te vragen – in plaats van het vroegere fysieke visum dat in je paspoort geplakt moest worden – waardoor je je een retourtje naar het consulaat of de ambassade bespaart en je dus je CO2-voetafdruk nog een beetje extra verkleint. Ook bij het aanvragen van het visum kun je kiezen voor CO2-compensatie. Er zijn verschillende online bureaus die dit aanbieden. Als je bijvoorbeeld bij het invullen van het aanvraagformulier voor het visum op deze website aangeeft dat je de klimaatschade die door de CO2-uitstoot veroorzaakt wordt wilt compenseren, wordt een toeslag (afhankelijk van de afstand van de reis) in rekening gebracht die volledig ten goede komt aan GreenSeat.
Eenmaal aangekomen op je vakantiebestemming, kun je de grote hotels beter vermijden. Die verbruiken vaak aanzienlijk meer energie, water en afval dan kleinere hotels, pensions of vakantieappartementen. Ook duurzaamheidskeurmerken en -certificaten helpen bij het zoeken naar een zo milieuvriendelijk mogelijke accommodatie.
Zoals gezegd gaat duurzaam reizen verder dan rekening houden met het milieu; het heeft niet alleen een ecologische maar ook sociale component. Duurzaam toerisme houdt ook in dat je de lokale cultuur en geschiedenis van de plaats waar je reist erkent. De gewoonten kunnen anders zijn en je zou de plaatselijke bevolking onbedoeld kunnen beledigen met bepaalde gebaren, vragen of manieren van spreken. Er is geen betere manier om het bestaan van een cultuur te erkennen en te respecteren dan door iets van de plaatselijke taal te leren. Daarnaast kun je meer leren over de cultuur en geschiedenis van een plaats door mee te gaan op een lokale wandeltour (met een gids die een leefbaar loon ontvangt, of een gratis gids die je een fatsoenlijke fooi geeft), volg een cursus die gericht is op een element van de lokale cultuur (zoals een kookcursus of cursus weven) of bezoek een plaatselijk museum.
Veel landen zijn sterk afhankelijk van het toerisme en hebben des te meer te lijden onder de pandemie. Wie tijdens zijn volgende reis de lokale bevolking van zijn bestemming een extra steuntje in de rug wil geven, doet er goed aan om lokaal te winkelen en te eten in plaats van naar de grote supermarkt of de internationale fastfoodketen te gaan. Seizoensgebonden, regionaal en biologisch geproduceerd voedsel versterkt niet alleen de lokale economie, maar brengt reizigers ook dichter bij de lokale eetcultuur dan de food courts in het winkelcentrum. Vermijd toeristische souvenirwinkels; je kunt lokale souvenirs vinden op markten, kunstfestivals, kraampjes langs de weg of straatverkopers.
